“अगदी खरं पाहिलं तर,मला आळशी असण्यात विशेष वाटतं.कारण तसं राहिल्याने मी जो आज आहे तो तसा आहे.”
कामतांचा लाल्या आहे तसाच आहे.त्याच्या लहानपणी त्याचे वडील, शरद कामत, त्याच्यावर सतत ओरडताना मी पाहिले आहेत.
“अगदी आळशी आहे हा लाल्या.तोच त्याचा धाकटा भाऊ किरण पहा, सकाळी उठून आपल्या कामगिरीवर लागलेला असतो.कठीण आहे ह्या मुलाचं.”
कधी वेळ मिळाला असताना माझा मित्र शरद कामत,आपल्या मोठ्या मुलाच्या तक्रारी माझ्याजवळ करायचा.
“अरे,लहानपणी काही मुलं अशीच असतात.नंतर सुधारतात.जीवनात ठके-ठोपे खाल्यावर आपणच सुधारेल.”
मी शरदला दिलासा देण्यासाठी म्हणायचो.
आता लाल्या चांगलाच मोठा झाला आहे.एका हार्डवेअर कंपनीत चिफ फायनॅनशियल ऑफिसर -सीएफओ-आहे.त्याच्या मार्केटींग स्किलमुळे, ऍडमिनीस्ट्रेटीव्ह स्किलमुळेच तो ह्या पदावर येऊन पोहोचला हे उघड आहे.मी लाल्याला त्याच्या वडलांची कुरकुर त्याच्या लहानपणी काय असायची त्याची आठवण करून दिली.अर्थात,त्याच्या ह्या पदाच्या कौतुकाचा भाग म्हणून सांगत असताना त्या कुरकूरीचा संदर्भ देत होतो हे उघडच आहे.
लाल्या खदखदून हसला.मला म्हणाला,
“जगात असे बरेच लोक आहेत की,ते मिळालेल्या प्रत्येक कामगिरीवर मरमरेस्तो जीव ओतून काम करतात. सदासर्वकाळ आपल्यात जे काही आहे ते देत असतात.जगात असेही लोक असतात की,ती कामगिरी कितीही लहान असो,क्षुल्लक असो,त्यावर एव्हडं जोर देऊन,परिश्रम घेऊन वेळ घालवतात की,त्यांच्या कपाळावरून घामाच्या धारा वहायला लागतात.
हेच ते लोक,जगाला मान्य असलेल्या विचारधारा- घोर परिश्रम आणि चिकाटीच्या बळावर सरतेशेवटी लाभांश मिळतो ही समजूत, साकार करतात.
मी काही ह्या लोकातला नाही. कामाच्या व्यापक कक्षेत मी अगदी ह्यांच्या विरूद्ध बाजूचा आहे.आळशी असणं मला चालतं.
माझा स्वतःचा असा खास आळशी-नमुना आहे.अनेक पापांच्या नामावलीत चवथ्या क्रमांकाचं पाप, जे आळसावणं, ते हे माझं आळसावणं नक्कीच नव्हे.माझ्या ह्या स्वतःच्या खास आळशीपणाच्या व्याख्येचा उगम कुठे सापडण्यासारखा नाही.
मग तो कुणी डिक्शनरीत,एखाद्या विश्वकोशात,किंवा चांभड्याचं आच्छादन असलेल्या नीट बांधणी केलेल्या आणि सेंट्रल-सीटी लायब्ररीत जपून ठेवलेल्या ग्रंथातपण सापडणार नाही.कामाच्या प्रत्येक मिळालेल्या संधीत नुसतं शैथिल्य आणणारा माझा आळशीपणा नक्कीच नाही.उलट माझा आळशीपणा,मलाच बाजूला सारून, केवळ आलेल्या संधीलाच शैथिल्य आणतो.
जरका तिच कामगिरी परिपूर्ण करायला एखादा सोपा उपाय असेल,आणि तो सुद्धा, थोडाच वेळ वापरून, थोडेच परिश्रम घेऊन, करायचा असेल तर मी तिथे हजर आहेच म्हणून समजा.पण एक मात्र, असं करताना त्या कामगिरीच्या समग्र गुणवत्तेचा त्याग केला गेला जात नसेल तरच मी ते काम अंगीकारतो. तसं करण्यासाठी मला जरा विरंगुळा घ्यावासा वाटला तर मी तो अवश्य घेतो. परंतु,हे सुद्धा करताना आणखी काही अत्यावश्यक बाबीची खबर घ्यायची जरूरी नसायला हवी.हे सगळं प्राथमिकता आणि कुशलता ह्या संदर्भाने असतं.
थोडक्यात म्हणजे,पटकन आणि परिणामकतेने काम करण्याची क्षमता असणं,काय करायला हवं त्याकडे लक्ष केंद्रित असणं,आणि ते पुर्णत्वाला आणणं, हेच मला खरा आळशी बनायला कारणीभूत करतं.
माझ्या आतापर्यंतच्या जीवनात जितकं आळशी असावं तितकं असण्यासाठी मी प्रयास केला.आणि माझी खात्री आहे की माझ्या सारखाच हे असं करायला योग्य आहे.मला आळशी ठेवण्यासाठी मी संधी निर्माण करायला सतत प्रयत्नात असतो.मग ती संधी माझ्या मित्रांबरोबर सिनेमाला जाण्याबद्दलची असो,घरच्या मंडळीबरोबर बाहेर कुठेतरी रात्री जेवायला जाण्यासाठी असो किंवा जराशी डुलकी घेण्यासंबंधी असो.
मी आळशी राहिल्याने,रोजच्या जीवनात येणार्‍या तणावाला मी विसरून जातो.त्यामुळे आरामात राहून, खरोखरीचा आनंद अनुभवतो.जीवनात मी घेतलेल्या ह्या आव्हानाला पाहून सर्वच माझ्याशी सहमत होतील असं नाही.त्याबद्दल मला त्यांचा आदर वाटतो.माझ्या शाळकरी जीवनापासून, शाळेत होत असणार्‍या चढाओढीच्या वातावरणात,मी माझ्या ह्या अंगभूत आळशीपणावर आलोचना करून घेतली आहे.जशा-अभ्यासात जास्त लक्ष दिलं असतं तर अख्या शाळेतून नावाजून आलो असतो किंवा क्रिकेटमधे जास्त स्वारस्य घेऊन मेहनत घेतली असती तर कॉलेजच्या टीमचा कॅप्टन झालो असतो वगैरे,वगैरे.
खरं म्हणजे,ह्या गोष्टीनी माझ्यात काही फरक पडण्यासारखं नाही.आणि त्यांनी फरक पडलाही नाही.मला मी जसा हवा होतो तसा मी आता आहे.ते मला पुरेसंही आहे.
मला नेहमीच वाटत असतं की,जीवन जगण्यासाठी एव्हडं काही मरायची गरज नाही.तसंच मला नेहमीच वाटत असतं की,काहीच न करणं जेव्हडं समाधानकारक आणि संतोषप्रद असतं तेव्हडंच काही करण्यातही असतं.
अगदी खरं पाहिलं तर,मला आळशी असण्यात विशेष वाटतं.कारण तसं राहिल्याने मी जो आज आहे तो तसा आहे.”
एव्हड्या मोठ्या पदावर असलेल्या लाल्याच्या जीवनाचं त्यानेच केलेल्या स्पष्टीकरणाने मी तर थक्कच झालो. बिचार्‍याचे वडील हयात असते तर त्यांनाही तसंच वाटलं असतं असं माझ्या मनात यायला उशीर लागला नाही.
श्रीकृष्ण सामंत (सॅन होझे कॅलिफोरनीया)
shrikrishnas@gmail.com
